Łódzcy Żydzi cz. 5

               Witam Was. Mam nadzieje, że podoba się Wam to, co chce przekazać na temat społeczności Żydowskiej w naszym mieście. Dziś chcę poruszyć ważną kwestię dotyczącą kultury żydowskiej.

               Bardzo mało się mówi o twórczości żydowskiej w Łodzi. Z naszego miasta wywodzi się wielu znakomitych żydowskich pisarzy, dziennikarzy i aktorów. Mieszkali oni w naszym mieście i tu tworzyli.

             Szczególnie intensywny rozwój kultury łódzkich Żydów zaczął się w drugiej połowie XIX wieku. Tworzyli oni znakomite dzieła, które nawiązywała do naszego miasta. Oczywiście najsłynniejszy jest Julian Tuwim, który jednak pisał po polsku, gdyż czuł się przede wszystkim Polakiem.

              Na terenie Łodzi działała pierwsza w Polsce żydowska grupa artystyczno-literacka. Została założona w 1918 roku. Jej członkami byli słynni awangardowo malarze, literaci, poeci.  Grupa ta nazywała siė Jung Idysz. Jej najsłynniejszym członkiem był Icchak Kacenelson, który między innymi był on poetą. Artyści żydowscy tworzyli zarówno w języku hebrajskim, idysz jak i polskim.

Łódzcy Żydzi cz.4

            Muszę dziś dodać jeszcze jedną ważną kwestię związaną ze Starym Cmentarzem przy ulicy Wesołej. Podobno elementy z tego miejsca, czyli nagrobki i inne części, zostały użyte do budowy ulicy Zachodniej i okolicznych budynków. Pozdrawiam władze PRL!

        Dobrze dziś jednak opowiem o Nowym Cmentarzu Żydowskim, który nadal funkcjonuje. Mieści się on na ulicy Brackiej. Został on założony w 1892 roku przez Izraela Poznańskiego. Słynny fabrykant wykupił tę ziemię od innego potentata Juliusza Heinzla. Cmentarz ten ma powierzchnie 10 hektarów. Robi on niesamowite wrażenie. Znajdują się tu groby wielu znakomitych rodzin żydowskich, które zasłużyły się dla Łodzi. Największe wrażenie według mnie robi oczywiście grobowiec rodziny Poznańskich. Poprzez moją wizytę na tym cmentarzu widać jak jesteśmy podobni do siebie. Po wojnie (bodajże w latach 50 XX wieku) został wybudowany właśnie w tym miejsce pomnik ku czci wszystkim poległym Żydom w łódzkim getto. Warto zaznaczyć, że w tym miejscu leżą również rodzice słynnego poety Juliana Tuwima.

        
          Podczas mojej wizyty na tym cmentarzu przyznaję, że byłem pod wielkim wrażeniem tego miejsca, gdyż ukazuje potęgę naszego miasta. Wielu krytyków naszego miasta powinno zobaczyć to miejsce, a gwarantuję, że zmienią zdanie o naszym mieście. Ważną rzeczą, która mi się spodobała w tym miejscu jest to, że widać, że Żydzi są oni nadal w w naszym mieście i to jest piękne. Nagrobki i grobowce są od lat 90 XX wieku coraz częściej odnawiane i przywracane do świetności.

                      Wszystkie zdjęcia były zrobione na Nowym Cmentarzu Żydowskim w Łodzi
                   
                                  

Łódzcy Żydzi cz.3

   

        Dziś chciałbym zacząć opowiadać, gdzie byli chowani pierwsi Łódzcy Żydzi i w jakim roku powstał nieistniejący już Stary Cmentarz Żydowski.

           Wraz ze wzrostem liczby ludności w naszym mieście potrzebny był cmentarz dla społeczności żydowskiej. Na początku wyznawcy judaizmu byli chowani w Lutomiersku i Strykowie. Następnie gmina żydowska wykupiła tereny pod cmentarz od mieszczańskiej rodziny. Miejsce to znajdowało się między ulicą Rybną a zachodnią częścią ulicy Zachodniej:). Cmentarz został założony w 1811 roku, natomiast w roku 1942 został dotkliwie zniszczony przez Niemców. Ostatecznie został ten cmentarz zlikwidowany w 1949 roku w wyniku budowy ulicy Zachodniej. Przed wojną do cmentarza prowadziła ulica Wesoła. 

        Na terenie tego cmentarza leżało wielu bardzo ważnych postaci dla losów naszego miasta. Jednym z najbardziej popularnych osób leżących na tym cmentarzu był ojciec Izraela Poznańskiego, czyli Kalman Poznański. Więcej jutro.

                                   Obelix przy ulicy Rybnej upamiętnia to miejsce

               

Żydzi Łódzcy cz. 2

             Witam Was ponownie na moim blogu. Chciałbym Wam dalej udowodnić, jak ogromne znaczenie dla naszego miasta, miała społeczności wymieniona w tytule postu, a której brak w powojennej Łodzi odczuwamy do dziś.

              Ludzie Ci, bardzo często, choć nie zawsze, należeli do elity naszego miasta. Bo jak zresztą kilka razy pisałem było również bardzo dużo żydowskiej biedoty na terenach naszego miasta. W trakcie rozwoju miasta i przeniesienia się jego centrum w kierunku Nowego Miasta, czyli obecnego Placu Wolności i ulicy Piotrkowskiej, rola Starego Miasta stała się dużo mniejsza. W tym miejscu zaczęła mieszkać biedota żydowska.

             Rozmawiając o ludności żydowskiej warto wspomnieć, że w XIX wieku nastąpił ogromny napływ tej ludności do Łodzi. Mieli oni ogromny wpływ na rozwój miasta i na wzrost jego znaczenia. Zajmowali oni czołowe stanowiska i odgrywali istotne role w rozwoju kultury naszego miasta.

                                   Jedyna łódzka synagoga, która przetrwała II wojnę światową

Żydzi Łódzcy

                 Witam Was ponownie na moim blogu. Dziś chciałbym dokładnie opowiedzieć Wam o ludności żydowskiej, która stanowiła bardzo ważny element w rozwoju naszego miasta. We wcześniejszych postach opisałem to dość ogólnie, ale taki był cel.

                  Dzieje tego narodu w naszym mieście są bardzo krótkie w porównaniu do innych miast w Polsce. Historia Łódzkich Żydów ma zaledwie 200 lat. Lecz w żadnym innym mieście nie ma aż tylu śladów ich działalności jak w Łodzi. No ewentualnie może w Krakowie, ale według mnie nie na tak dużą skalę jak u nas.

                                                                Gwiazda Dawida

               U góry widoczny jest najbardziej rozpoznawalny znak, który łączy ten naród rozproszony po całym świecie. Żydzi odegrali ogromną rolę w historii naszego kraju. Nie będę opisywał tu szczegółów bo chodzi nam przede wszystkim o Łódź, lecz trzeba podkreślić, że przed II wojną światowa Żydzi byli nieodłącznym elementem naszego państwa. Pamiętajmy, że przed 1939 rokiem było ono dużo bardziej zróżnicowane etnicznie niż teraz mimo tego, że jesteśmy w Unii Europejskiej.

              Ważną sprawą jest to, że w wraz z rozwojem naszego miasta, ludności pochodzenia żydowskiego było coraz więcej i stanowili oni o sile naszego miasta. Pierwszy Żyd, który wraz z rodziną zamieszkał w Łodzi nazywał się Joachim Zelkowicz, a było to w 1775 roku.  

               Więcej info w poniedziałek zapraszam.

Miasto 4 kultur ostatnia część

           Siema wszystkim :)

           Chcę dziś zakończyć ogólny zarys przedwojennej ludności naszego miasta. W ostatniej dziś części chcę opisać Polaków i Niemców.

           Nasi zachodni sąsiedzi mieli ogromny wpływ na rozwój naszego miasta. Większość nich stała się Polakami. Przykładem jest rodzina Anstadów, która nie podpisała volkslisty i gdy do Polski wkroczyli Rosjanie popełnili samobójstwo. Chociaż mogli uciec do Niemiec to tego nie zrobili, bo czuli się Polakami. Takich przypadków było wiele.

           Niemcy przyjeżdżali do Łodzi, gdyż byli zachęcani przez władze Królestwa. W szczególności była to ludność z terenów Saksonii. Jak już pisałem to oni również tworzyli potęgę Łodzi. Zajmowali się różnymi dziedzinami, ale przede wszystkim przemysłem lekkim. Zajmowali również wysokie stanowiska w w łódzkich bankach.

           Polska ludność przybywała na tereny Łodzi z różnych części kraju, głównie ze wsi. Wynikało to wszystko z szybkiego rozwoju miasta. Nasi rodacy niestety w większości przypadków byli robotnikami na najniższych stanowiskach. Stanowili najbiedniejszą część miasta, ale nie zawsze tak było. Trochę się to wszystko zmieniło po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku.

Miasto 4 kultur c.d.

     

        Witam Was w tym nowym tygodniu. Na początek jestem Wam winny poprawkę, gdyż w jednym z postów napisałem, że ulica Południowa to dziś ulica Piłsudskiego. Jednak to błąd, gdyż tak nazywano ulicę obecnie Rewolucji 1905 roku.

         Chcę dziś dokończyć ogólny zarys mieszkańców naszego miasta. W tym poście chciałbym opisać trochę o Rosjanach. Mieli oni w Łodzi swoje świątynie, które przeżyły do dnia dzisiejszego. Więcej o nich opowiem innym razem. Sprawowali oni głównie stanowiska administracyjne, gdyż Łódź, jak i cała Polska, należał w XIX wieku do Rosji. Później również byli w Łodzi obecni, ale piastowali zbyt ważnych funkcji. O ile mi dobrze wiadomo, większych osiągnięć w naszym mieście nie mają.

         Więcej jutro...

Miasto 4 kultur

     Witajcie! Dziś chcę napisać jak ogromną rolę w naszym mieście miały cztery kultury, które utworzyły to miasto. O jakich ludziach będziemy mowić? Chodzi oczywiście o Polaków, Niemców, Rosjan i Żydów. W tym poście chcę tylko ogólnie potraktować ich role, rozwinięcie tematu będzie póżniej.

      Najciekawszą według mnie znaczenie dla kształtowania Miasta Czterech Kultur Żydzi - druga co do liczebności populacja w Łodzi. Przybyli do Łodzi z różnych zakątków Polski przedrozbiorowej. Prowadzili różnego rodzaju interesy na terenie Łodzi. Najsłynniejszym ich przedstawicielem był jeden z twórców przemysłowej  Łodzi, czyli Izrael Poznański. Mięli, jak już pisałem i będę pisał, wiele synagog. Niestety praktycznie wszystkie zostały zniszczone podczas II wojny światowej. Wybudowali również wiele pałaców. Mieli ogromny wpływ na rozwój kultury, przemysłu i finansów w naszym mieście. Byli jednak bardzo zamkniętą grupą.

      Więcej info w poniedziałek.

Kościuszko

       Nie wiem, czy wiecie, ale w Łodzi mamy dwa pomniki Tadeusza Kościuszki. Jeden, jak pewnie wszyscy wiedzą, znajduje się na Placu Wolności. Druga rzeźba tego wielkiego patrioty jest przy ulicy Wrześnieńskiej 4 (dawniej była to ulica Ciemna). Jest to Starych Bałutach niedaleko Limanowskiego.

     Właścicielami tej kamienicy byli Maria i Stefan Szylke. Została ona zbudowana w 1903 roku. Niczym by się nie wyróżniała, gdyby nie pomnik usytuowany na środku kamienicy. Przedstawia on Tadeusz Kościuszkę. Sam właściciel stworzył tę rzeźbę, gdyż był majstrem murarskim. Wydaję mi się również, że pomnik ten był kiedyś podświetlony, ale tego nie jestem pewien.

     Jak to możliwe, że podczas zaborów udało się stworzyć taki pomnik? A no dlatego, że Stefan Szylke powiedział, że to pomnik Krakowiaka. Niestety ktoś jednak odkrył, że to żaden Krakowiak tylko Tadeusz Kościuszko. Za tą rzeźbę sam architekt trafił to więzienia. Warto dodać, że pomnik ten ma order Virtutti Militari.

     Po I wojnie światowej Stefan Szylke dopisał, że jest to pomnik Tadeusza Kościuszki. W czasie II wojny światowej kamienica ta stała się częścią getta. Na szczęście mieszkający tu żydzi , tak zamaskowali rzeźbę naszego bohatera, że Niemcy jej nie zauważyli. W 1966 roku została ona odnowiona przez PTTK i obecnie niedawno również przeszła podobno renowację.

    Jest to bardzo ciekawe miejsce. Zapraszam wszystkich to zobaczenia tej kamienicy.

                                                 Kamienica przy ulicy Wrześnieńskiej 4


     

OLD TOWN ŁÓDŹ - last part

      

                    Łódzkie Stare Miasto w miarę rozwoju miasta, jak już pisałem, zaczęło tracić na znaczeniu. Całe życie przeniosło się na tereny dzisiejszego Placu Wolności i ulicy Piotrkowskiej. Tam do dziś koncentruje się życia Łodzi.

                    Warto powiedzieć, że w wyniku rozwoju miasta i zwiększającej się liczby ludności teren Starego Miasta został zdominowany przez ludność żydowską. Niestety większość tej części miasta została zamieszkana przez biedotę z grupy ludności wyznania mojżeszowego. Warto powiedzieć, że na terenie dzisiejszego Parku Śledzia nie było żadnego parku - znajdowały się tam kamienice i przepływa rzeka Łódka. Na tym terenie odbywał się regularny targ, gdzie najsłynniejszym towarem był właśnie śledź. Dlatego też w wyniku zajęcia podczas II wojny światowej Łodzi przez Niemców ten teren został włączony do łódzkiego getta zwanego w języku niemieckim Lidzmanstadt Getto. Jak wiecie całe miasto nazywało się Lidzmanstadt, a główna ulica, czyli Piotrkowska - Hitler Strasse. W wyniku przegranej wojny Niemcy zburzyli getto i jednocześnie Stare Miasto.

                     To, czego nie zniszczyli Niemcy, zrobiła to Polska władza ludowa. Na miejscu starej zabudowy powstała nowa, zgodna z polityką socrealizmu. Na terenie dawnej synagogi i targowiska powstał Park Śledzia, natomiast rzeka Łódka została wpuszczona w kanał, a te stawy, które dziś widzimy to tylko jej fragment.

                      Na koniec chcę powiedzieć, że warto tę część miasta ożywić. Może ona w sposób naturalny połączyć Piotrkowską z Manufakturą, co będzie na plus dla Łodzi. Spowoduje to ożywienie Starego Miasta i uatrakcyjni to niedocenione miejsce.

Stare Miasto - wejście drugie

             Dziś kontynuuję opowieść o Starym Mieście w Łodzi. Warto dodać, że tu zaczęła się Łódź. Niestety w miarę rozwoju miasta znaczenie Starego Miasta zmalało, a życie przeniosło się gdzie indziej.

             Jeśli mówimy o tej części miasta warto zaznaczyć, że na przełomie XVIII i XIX wieku stały tam jeszcze drewniane domy. Stały one również w tym miejscu, gdzie obecnie znajduje się Park Śledzia. Wyglądało ono zupełnie inaczej niż dzisiaj. Wszystko zaczęło się zmieniać z początkiem XIX wieku, kiedy to Łódź zaczęła się stawać miastem z prawdziwego zdarzenia. Na Starym Mieście powstawały dostojne kamienice. Swoje własne lokum miał tu nawet ojciec Izraela Poznańskiego. 

             Do połowy XIX wieku na terenie dzisiejszego parku stała drewniana synagoga, która została zburzona i zbudowana od nowa. Wynikało to z potrzeb ludności, gdyż w mieście pojawiało się coraz więcej wyznawców judaizmu.

             Synagoga, która powstała na Starym Mieście w 1871 roku była nazywana Synagogą Altshtot oraz przez Polaków  Starą Synagogą. Została ona zniszczona niestety przez Niemców w 1939 roku. Ruiny możecie zobaczyć na zdjęciach poniżej. Ważną rzeczą, jaką zobaczyć można również niżej, jest pomnik symbolizujący X przykazań Mojżeszowych, które trzyma Mojżesz. Wszystko to upamiętnia Getto łódzkie, które było w tym miejscu podczas II wojny światowej.

WIĘCEJ INFO JUTRO - ZAPRASZAM.

                            WSZYSTKIE ZDJĘCIA DOTYCZĄ STAREJ SYNAGOGI

STARE MIASTO

        

            Hmm....pewnie ludzie, którzy za bardzo Łodzi nie znają, pomyślą: "Facet zwariował! Nie ma w tym mieście czegoś takiego jak Stare Miasto". Tu się wszyscy mylicie. Stare Miasto jest i nawet jeszcze stoi. Choć zmienione i nie za bardzo ładne, bo trochę zaniedbane, ale jak to osoba mojemu sercu bardzo bliska stwierdziła, że ma ono ogromny potencjał i ja też się pod tym podpisuję.

            Więcej o starym mieście w poniedziałek.

                                                              STARE MIASTO

Piotrkowska last part

     

             Witajcie:)

             W dniu dzisiejszym chcę zakończyć opowiadanie na temat ulicy Piotrkowskiej, co nie oznacza, że jej temat nie będzie występował w kolejnych moich postach. Pojawi się ona jeszcze nie raz - obiecuję:) 

              Pietryna w miarę upływu lat bardzo się zmieniła. Według mnie teraz wygląda najładniej. Z biegiem lat jej pozycja rosła tak jak i rola miasta. Łódź z biegiem lat zmieniała swój charakter. Piotrkowska stała się centrum dużego miasta. Kamienice na niej były i są coraz piękniejsze. Na tej ulicy chcieli mieszkać najważniejsi fabrykanci w mieście. Obok niej budowali swoje fabryki najbardziej wpływowi fabrykanci, tak jak np. Juliusz Heinzel.

              Obecnie Piotrkowska to piękny deptak z wieloma kawiarniami, restauracjami, pubami i klubami oraz sklepami. Każda osoba coś tu dla siebie znajdzie. Obecnie ulica jest ponownie remontowana. Na Pietrynie znajdują sie pomniki ważnych postaci dla naszego miasta: Reymont, Rubinstein, Tuwim i innych.

             Zapraszam każdego na tą ulice, bo warto:) 

             

             Jeśli jesteś w Łodzi musisz koniecznie tam pójść i bo inaczej ominie Cię najlepsze. 

             Piotrkowska to nasza wizytówka!

                                                 FOTO 1 i 2 PLAC WOLNOŚCI

Piotrkowska cd.

      Witam Was. Dziś dalej kontynuuję opowiadanie o naszym mieście. 

      

      Płac Wolności, zwany kiedyś Nowym Miastem, był ważnym miejscem i jest do tej pory. Ma on kształt  okręgu, od którego odchodzą cztery ulice: Nowomiejska, Pomorska (zwana kiedyś Średnią), Legionów i przede wszystkim Piotrkowska.

      Dziś jeszcze w kilku słowach chcę napisać o ulicy Piotrkowskiej. Jej temat będzie powracał jeszcze parę razy. Co najważniejsze wraz z rozwojem miasta i tej ulicy zmieniało się bardzo dużo. W poszczególnych częściach ulicy zamieszkiwali w jednej strefie rzemieślnicy, w kolejnej tkacze, a w innej ludzie zajmujący sie inna specjalizacją. Najbogatsi mieszkańcy w podwórkach mieli swoje ogrody.

Ciąg dalszy jutro...:)

Piotrkowska cz.2

              Witam Was serdecznie na moim blogu.

              Dziś dalej kontynuuję historię ulicy Piotrkowskiej. Ważną osobą w historii Piotrkowskiej był Rajmund Rembieliński, który wpłynął na rozwój Łodzi. On doprowadził do tego, że Piotrkowska wyznaczała, jak będą przebiegać ulice wokół niej, czyli w późniejszym Śródmieściu. Na północ od niej powstała ulica Północna, na południe ulica Południowa (obecnie Piłsudskiego), wcześniej nazywana Główną. A w innych kierunkach Zachodnia i Wschodnia istniejąca do dzisiaj. 

 

            Tak jak już pisałem na początku ulicę Piotrkowską nazywano Nowomiejską, a od 1823 już nazwę tę dostał odcinek od Nowego Miasta (dziś Placu Wolności), aż do Placu Niepodległości. 

             Pietryna ma długość 4,2 km. Jest ułożona południkowo. Z czasem w wyniku rozwoju miasta Nowe Miasto i ,,stara" Łódź stały się jednym miastem. Na dzisiejszym Placu Wolności  znajdowały się wszystkie niezbędne urzędy Nowego Miasta. Również tu mieściło się targowisko. 

               Więcej jutro:)

                                                                Ulica Piotrkowska